ena jansen
Ena Jansen (1951) schreef met Soos familie een baanbrekend werk over de huiswerker in de Zuid-Afrikaanse samenleving én in de Zuid-Afrikaanse literatuur. Vooral voor blanke Zuid-Afrikanen in de grote steden was de zwarte vrouw die het huishouden verzorgde, generaties lang hun enige verbinding met het leven in de townships en de tuislande. Terwijl de huiswerker alles van hún leven afwist, wisten zij vaak maar bitter weinig van dat van haar en haar kinderen. Ena Jansen heeft met deze bekroonde, uiterst leesbare studie op even integere als erudiete wijze de voorheen nauwelijks opgemerkte figuur van de huiswerker een gezicht, een stem en een naam gegeven.
Ena Jansen studeerde letterkunde aan de Universiteit Stellenbosch (Zuid-Afrika) en de Universiteit Utrecht (Nederland). Ze gaf zestien jaar les aan de Universiteit van die Witwatersrand en promoveerde daar in 1992 met een proefschrift over het werk van dichteres Elisabeth Eybers, met wie ze ondanks het leeftijdsverschil een hechte had vriendschap ontwikkeld. De studie verscheen zowel in het Nederlands als het Afrikaans onder de titel Afstand en verbintenis. In 2001 keerde Jansen terug naar Amsterdam waar ze docent werd aan de opleiding Literatuur en Samenleving van de Vrije Universiteit. Om de kennis van de Zuid-Afrikaanse taal- en letterkunde in Nederland te bevorderen werd al in 1933 aan de Universiteit van Amsterdam de bijzondere leerstoel Zuid-Afrikaanse Letterkunde opgericht. In de jaren tachtig verdween deze leerstoel. Na de afschaffing van de apartheid in Zuid-Afrika kon de leerstoel echter opnieuw worden opgericht. Ena Jansen werd per 1 juni 2002 benoemd tot hoogleraar. |
Ena Jansen publiceerde onder meer over de Boerenoorlog, migrantenliteratuur, stedelijke romans en de representatie van families in de literatuur. Haar inaugurele lezing over constructies van Jan van Riebeecks vertaler Eva/Krotoa kan gezien worden als een voorloper op haar boek Soos Familie over de sleutelrol van huishoudelijk personeel in Zuid-Afrikaanse stedelijke romans.
Ena Jansen ontving in mei 2016 in Johannesburg de UJ-prys vir Skeppende Skryfwerk in het Afrikaans. De jury schrijft over Soos familie: “Jansens boek steekt met kop en schouders uit boven de inzendingen van dit jaar, aangezien het een unieke, monumentale en noodzakelijke bijdrage aan de Zuid-Afrikaanse literatuur, en in het bijzonder de Afrikaanse letterkunde, is.”
Op vrijdag 17 juni heeft Ena Jansen afscheid genomen als hoogleraar Zuid-Afrikaanse literatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Op vrijdag vrijdag 24 juni 2016 volgt haar afscheid als docent aan de Vrije Universiteit. Belangstellenden zijn welkom bij een mini-symposium over dienstmeisjes in de Nederlandse en de Afrikaanse literatuur aan de VU op 24 juni. |
Meer van deze auteur
1983 Lieve vrouw en kinders. Brieven van een Urker onderwijzer op zoek naar een toekomst in Zuid-Afrika
1986 Praktiese Nederlands (met Gerrit Olivier)
1996 Afstand en verbintenis. Elisabeth Eybers in Amsterdam
1999 Boer en Brit. Afrikaanse en Nederlandse tekste uit en om die Anglo-Boereoorlog (met W. Jonckheere)
2003 ‘Eva, wat sê hulle?’ Konstruksies van Krotoa in Suid-Afrikaanse tekste
2008 My ma se ma se ma se ma (met Riet de Jong-Goossens en Gerrit Olivier)
2015 Soos familie. Stedelike huiswerkers in Suid-Afrikaanse tekste
2016 Bijna familie. De huishoudster in het Zuid-Afrikaanse gezin
2016 Ons Japie. Die Boereoorlogdagboek van Anna Barry
1983 Lieve vrouw en kinders. Brieven van een Urker onderwijzer op zoek naar een toekomst in Zuid-Afrika
1986 Praktiese Nederlands (met Gerrit Olivier)
1996 Afstand en verbintenis. Elisabeth Eybers in Amsterdam
1999 Boer en Brit. Afrikaanse en Nederlandse tekste uit en om die Anglo-Boereoorlog (met W. Jonckheere)
2003 ‘Eva, wat sê hulle?’ Konstruksies van Krotoa in Suid-Afrikaanse tekste
2008 My ma se ma se ma se ma (met Riet de Jong-Goossens en Gerrit Olivier)
2015 Soos familie. Stedelike huiswerkers in Suid-Afrikaanse tekste
2016 Bijna familie. De huishoudster in het Zuid-Afrikaanse gezin
2016 Ons Japie. Die Boereoorlogdagboek van Anna Barry