Marlene van niekerk
Marlene van Niekerk (1954) is één van de belangrijkste schrijvers uit de eigentijdse Afrikaanse literatuur, en ook in Nederland geen onbekende. In haar roman Triomf (1995) gaf deze literaire reuzin een even ontluisterend als hilarisch beeld van een asociaal blank gezin in de dagen rond de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Afrika in april 1994. In dit boek rekende ze genadeloos af met de mythe dat blanke Zuid-Afrikanen ‘beter’ zouden zijn dan hun zwarte landgenoten. In Agaat (2004) verkende ze de complexe verhouding tussen een blanke boerin en haar gekleurde huiswerker, Agaat. Als de boerin ziek wordt, worden de machtsverhoudingen omgedraaid en krijgt Agaat het voor het zeggen. Marlene van Niekerks romans zijn barok, humoristisch én getuigend van een fenomenale eerlijkheid en denkkracht.
Marlene van Niekerk groeide op in de omgeving van Stellenbosch en studeerde filosofie en taal- en letterkunde aan de Universiteit Stellenbosch in Zuid-Afrika en aan de Universiteit van Amsterdam in Nederland. Ze is gepromoveerd op een proefschrift over het werk van Claude Lévi-Strauss en Paul Ricoeur. Ook woonde ze enkele jaren in Duitsland, waar ze zich als regiestagiaire aansloot bij theatergroepen in Stuttgart en Mainz. Na haar terugkeer naar Zuid-Afrika doceerde ze filosofie aan de Universiteit van Zoeloeland en later aan de Universiteit van Suid-Afrika. Daarna werd ze docent Afrikaans & Nederlands aan de Universiteit van die Witwatersrand. Marlene van Niekerk is momenteel hoogleraar Afrikaans & Nederlands van de Universiteit Stellenbosch, waar ze aan het hoofd staat van de opleiding Creatief schrijven. Vooral sinds de vroege jaren 90 is Marlene van Niekerk uitgegroeid tot één van de belangrijkste Afrikaanstalige schrijvers. Ze debuteerde in 1977 met de dichtbundel Sprokkelster, die werd bekroond met de Ingrid Jonkerprijs (poëzie) en de Eugène Maraisprijs (beste debuut). In 1995 verscheen haar eerste roman, Triomf, die niet alleen in eigen land verschillende prijzen in de wacht sleepte, maar ook de internationale NOMA-prijs als beste roman van het continent Afrika. |
Haar roman Agaat (1995) won maar liefst zes prijzen voor Afrikaanstalige literatuur. Daarnaast werd de Engelse vertaling van deze roman onderscheiden met de Alan Paton Award en de Sunday Times Literary Award.
In 2011 kreeg Van Niekerk uit handen van president Zuma een Zuid-Afrikaanse ridderorde voor haar bijzondere bijdrage tot de Zuid-Afrikaanse literatuur en in 2015 werd ze als eerste Afrikaanstalige auteur genomineerd voor de Man Bookerprijs. Marlene van Niekerk is ook in Nederland geen onbekende. Niet alleen studeerde ze lange tijd in Nederland. In 2007-2008 bekleedde ze de UNESCO Afrika-leerstoel aan de Universiteit Utrecht en in 2009 was ze gastschrijver aan de Universiteit Leiden, waar ze ook de Verwey-lezing uitsprak. Eveneens in 2009 ontving ze een eredoctoraat van de Universiteit van Tilburg. Een groot deel van Van Niekerks oeuvre is door Riet de Jong-Goossens in het Nederlands vertaald. De Jong-Goossens zou vooral vanwege haar megaprestatie in verband met de vertaling van Agaat in 2010 worden vereerd met de Martinus Nijhoff-prijs en in 2014 met een erepenning van de Suid-Afrikaanse Akademie.
In 2013 verscheen Van Niekerks jongste dichtbundel, Kaar. De publicatie van deze bundel werd onmiddellijk als één van de belangrijkste literaire gebeurtenissen van het jaar bestempeld. De bundel werd in 2014 bekroond met de Hertzogprys voor Poësie, de eerste Elisabeth Eybers-prijs voor Dichtkunst in Engels of Afrikaans en de UJ-prijs. Kaar bevat onder meer lyrische liefdesgedichten en lesbische erotische verzen, natuurgedichten, tedere gedichten over de relatie van een inmiddels volwassen geworden kind met haar ouder wordende ouders, alsook maatschappijkritische gedichten. De bundel wordt gekenmerkt door een groot aantal verschillende stijlen en technieken, stuk voor stuk oorspronkelijk en tot in de perfectie beheerst.
|
Meer weten?
Bezoek Marlene van Niekerks schrijversprofiel op Litnet: www.litnet.co.za/marlene-van-niekerk-1954
Bibliografie
1977 Sprokkelster
1983 Groenstaar
1992 Die vrou wat haar verkyker vergeet het
1995 Triomf
2004 Agaat
2006 Memorandum (met Adriaan van Zyl)
2010 Die sneeuslaper
2013 Kaar
Prijzen
Hertzogprijs voor poezie (2014) – Kaar
University of Johannesburg Prize voor beste creatieve schrijfwerk in Afrikaans (2010) – Die sneeuslaper
Helgaard Steyn Prize (2008) – Agaat
Afrikaans Onbeperk Award van de KKNK (2007)
Sunday Times Literary Award (2007) – voor de Engelse vertaling van Agaat
CL Engelbrecht Prize for Literature (2007) – Agaat
Hertzogprijs voor proza (2007) – Agaat
University of Johannesburg Prize (2005) – Agaat
WA Hofmeyr Prize (2005) – Agaat
M-Net Prize (2005) – Agaat
M-Net Prize (1995) – Triomf
CNA Prize (1995) – Triomf
Noma Award voor het beste boek van het Afrikaanse continent (1995) – Triomf
Eugène Marais Prize (1977) – Sprokkelster
Ingrid Jonker Prize (1978) – Sprokkelster
Bezoek Marlene van Niekerks schrijversprofiel op Litnet: www.litnet.co.za/marlene-van-niekerk-1954
Bibliografie
1977 Sprokkelster
1983 Groenstaar
1992 Die vrou wat haar verkyker vergeet het
1995 Triomf
2004 Agaat
2006 Memorandum (met Adriaan van Zyl)
2010 Die sneeuslaper
2013 Kaar
Prijzen
Hertzogprijs voor poezie (2014) – Kaar
University of Johannesburg Prize voor beste creatieve schrijfwerk in Afrikaans (2010) – Die sneeuslaper
Helgaard Steyn Prize (2008) – Agaat
Afrikaans Onbeperk Award van de KKNK (2007)
Sunday Times Literary Award (2007) – voor de Engelse vertaling van Agaat
CL Engelbrecht Prize for Literature (2007) – Agaat
Hertzogprijs voor proza (2007) – Agaat
University of Johannesburg Prize (2005) – Agaat
WA Hofmeyr Prize (2005) – Agaat
M-Net Prize (2005) – Agaat
M-Net Prize (1995) – Triomf
CNA Prize (1995) – Triomf
Noma Award voor het beste boek van het Afrikaanse continent (1995) – Triomf
Eugène Marais Prize (1977) – Sprokkelster
Ingrid Jonker Prize (1978) – Sprokkelster